Een maand voor de verkiezingen 2024 stijgt de algemene verkiezingskoorts merkbaar. In politieke discussies wordt met grote regelmaat haarfijn uitgelegd welke de verschillende partijvisies zijn over thema’s als gezondheid, migratie, economie, onderwijs en nog veel meer.
Zo’n 5 jaar geleden kwam ook ‘uitzonderlijke hoogbegaafdheid’ op de politieke agenda. In 2019 werden uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen voor de allereerste keer vernoemd in het Voorstel van Resolutie betreffende de detectie, ondersteuning en begeleiding van zeer makkelijk lerende en (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen:
“We vestigen nog even de aandacht op de uitzonderlijk hoogbegaafde en profoundly
gifted leerlingen. Uitzonderlijk hoogbegaafden en profoundly gifted leerlingen
beschikken over zo’n grote verwerkingssnelheid dat de school de leerling onmogelijk kan bieden wat het kind nodig heeft om tot ontwikkeling en leren te komen.”
Deze resolutie werd in april 2019 unaniem aangenomen in de plenaire vergadering van het Vlaams parlement en later omgezet in het Regeerakkoord van de Vlaamse Regering.
In de jaren nadien kwam uitzonderlijke hoogbegaafdheid af en toe ter sprake in de Onderwijscommissie. Dit resulteerde in september 2022 in ondersteunende maatregelen voor cognitief sterk functionerende leerlingen, waarmee ook voor UHB leerlingen een aantal wettelijke hindernissen werden weggehaald op vlak van versnellen, vrijstellingen en minimumleeftijden.
In 2023 gaf minister van Onderwijs Weyts bovendien de opdracht aan het expertisecentrum Talent om voor het eerst de noden van uitzonderlijke hoogbegaafde leerlingen in kaart te brengen. In april 2024 werd dit rapport onder de titel “Een verkenning van de onderwijsbehoeften van uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen” door het kabinet van minister Weyts vrijgegeven.
“Voor deze leerlingen moeten we durven buiten hokjes en systemen denken. Ze hebben
behoefte aan maatwerk en flexibiliteit. De groep is zeer heterogeen en dus is een
pasklare “one size fits all” oplossing niet mogelijk. Nadenken hoe we die flexibiliteit en
dat maatwerk kunnen helpen ondersteunen op een eerlijke en haalbare manier zal
belangrijk zijn.”
Een verkenning van de onderwijsbehoeften van uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen p. 31
Hoe dit rapport in concrete maatregelen voor UHB leerlingen op school en/of in huisonderwijs zal worden omgezet, is op het moment van het schrijven van dit artikel nog niet bekend gemaakt.
Als vereniging zijn we uiteraard benieuwd welke kijk politieke partijen – en in het bijzonder de leden van de Commissie van Onderwijs – anno 2024 op uitzonderlijke hoogbegaafdheid hebben. En dus trokken we onze stoute schoenen aan en contacteerden we de verschillende partijen met enkele korte vragen over passend onderwijs voor de UHB leerlingen.
Laat het wel duidelijk zijn dat we hiermee als vereniging geen enkele partij of politiek standpunt willen promoten. Wat ons ter harte gaat, zijn passende onderwijskansen voor uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en jongeren. Maar uiteraard vinden we het wel belangrijk om niet alleen op de hoogte te blijven maar ook ouders van UHB kinderen te informeren over de standpunten die de verschillende partijen hebben i.v.m. onderwijs algemeen en specifiek toe naar onderwijs voor de uitzonderlijk hoogbegaafden.
In het kader van de enquête over (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs die binnenkort door UHB Vlaanderen gelanceerd wordt, voegden we ook enkele specifieke vragen toe over dit thema.
Dit waren de vragen die we per mail verstuurden:
- Vindt de partij passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk en zo ja:
– Op welke manier vindt u dat dit gerealiseerd moet worden?
– Wat vindt u van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft uw partij hierbij? - Wat is het standpunt van de partij t.o.v. huisonderwijs?
– Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
– Is de partij bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
Om het plaatje voor dit artikel compleet te maken, bekeken we ook met terugwerkende kracht ook hoe vaak en door wélke partijen uitzonderlijke hoogbegaafdheid op de agenda in de Onderwijscommissie werd gezet. We bundelden daarom alle ‘vragen om uitleg’ en ‘tussenkomsten’ i.v.m. (uitzonderlijke) hoogbegaafdheid door de leden van de Onderwijscommissie sinds 2019 in dit artikel. En uiteraard mochten ook een link naar de partijvisie op onderwijs algemeen en relevante politieke artikels i.v.m. (uitzonderlijke) hoogbegaafdheid of huisonderwijs door partijen of leden van de Onderwijscommissie daarbij niet ontbreken.
Alle informatie die we in dit artikel bundelden, werd bij elkaar gesprokkeld vanuit de websites van de verschillende politieke partijen, persoonlijke websites van de leden van de Onderwijscommissie en de site van het Vlaams parlement. Maar uiteraard is geen enkele webbrowser onfeilbaar. Mochten er relevante linken of informatie ontbreken, stuur ze ons gerust door via uhb@145plus.net. We vullen ze graag verder aan.
Overzicht politieke standpunten over uitzonderlijke hoogbegaafdheid anno 2024
Ter info: onderstaande standpunten werden letterlijk gekopieerd, zonder eigen interpretatie of aanpassingen. Eventuele toelichting gebeurde telkens door een n.v.d.r. (noot van de redactie) toe te voegen. De datum waarop de verschillende partijen reageerden, bepaalde de volgorde van de opsomming hieronder. We beperkten ons enkel tot die partijen die afgelopen legislatuur vertegenwoordigd werden in de Commissie voor Onderwijs.
CD&V
1. Standpunt onderwijs
CD&V – Onze standpunten: onderwijs
Relevante artikels:
- Huisonderwijs in Vlaanderen blijft ook na corona aan opmars bezig
- Steeds meer jongeren vinden de weg naar STEM in hun vrije tijd
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 2
- Loes Vandromme
- Hilâl Yalçin
Vragen om uitleg:
- Door Loes Vandromme over UHB kinderen (2020)
- Door Loes Vandromme over de ondersteuning van hoogbegaafde leerlingen (2021)
- Door Loes Vandromme over hoogbegaafde en zeer makkelijk lerende kinderen (2022)
- Door Loes Vandromme over het stijgende aantal leerlingen in huisonderwijs en het profiel van huisonderwijsleerlingen (2023)
Tussenkomsten:
- Loes Vandromme over bundeling van kennis over hoogbegaafdheid en vroegdetectie (2019)
- Loes Vandromme over vroegdetectie en flexibiliteit in het omgaan met leerlingen die gemakkelijk leren of hoogbegaafd zijn (2020)
- Loes Vandromme over ankerscholen voor hoogbegaafde leerlingen (2022)
- Loes Vandromme over het Leersteundecreet en Leerpunt (2023)
- Loes Vandromme over de integratie van interuniversitair expertisecentrum voor cognitief sterk functionerende leerlingen in Leerpunt (2024)
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Loes Vandromme, Vlaams volksvertegenwoordiger
Vindt de CD&V passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk?
Met uw goedvinden, citeren we uit de teksten die het resultaat waren van ons cd&v-‘Respect-congres’ van maart 2023:
“Ons onderwijs draagt op onmiskenbare wijze bij aan gemeenschapsvorming. Het is onze gemeenschappelijke opdracht om – conform het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind – het leerrecht van alle kinderen en jongeren te garanderen en te beschermen.
We doen dat in de schoot van ons ‘algemeen en regulier onderwijssysteem’ waarvan het gewoon en buitengewoon onderwijs de twee vanzelfsprekende polen zijn. We doen dat ook door alle beschikbare krachten en middelen te bundelen wanneer delen van dat algemeen onderwijssysteem (in bepaalde steden, gemeenten of regio’s) het moeilijk hebben om het onderwijsaanbod optimaal af te stemmen op de vraag van ouders en leerlingen.“
Ook ten aanzien van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen en hun ouders, is en blijft dat ons engagement.
Dat engagement en de (ideologische) grondhouding die er aan de basis van ligt, hebben we ook verwoord in de resolutie betreffende de detectie, ondersteuning en begeleiding van zeer makkelijk lerende en (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen (uit 2019) die we als cd&v mee ingediend en goedgekeurd hebben:
“In ons Vlaamse onderwijs streven wij naar gelijke kansen voor iedereen. Dit wil zeggen dat iedere leerling die in het Vlaamse onderwijs instapt de kans moet krijgen om zijn/haar talenten en binnen zijn/haar capaciteiten te ontwikkelen.“
Op welke manier vindt CD&V dat dit gerealiseerd moet worden?
Voor cd&v blijft ons houvast de resolutie voorstel van resolutie betreffende de detectie, ondersteuning en begeleiding van zeer makkelijk lerende en (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen die we via de toenmalige cd&v-Vlaams volksvertegenwoordigers Jan Durnez en Jamila Hamddan Lachkar mee ingediend en goedgekeurd hebben.
De resolutie heeft er mee toe geleid dat we in 2019 in ons regeerakkoord het volgende hebben opgenomen:
“We versterken de vakkennis en de vakdidactiek, kennis van het Nederlands, omgang met kinderen met gedrags- en leerproblemen, omgaan met hoogbegaafdheid, omgaan met diversiteit in de klas en het opstellen van valide proeven. Ook in de nascholing en begeleiding hebben we hier aandacht voor.
We hebben oog voor zeer makkelijk lerenden, hoogbegaafden en uitzonderlijk hoogbegaafden door voor hen het onderwijs voldoende uitdagend te maken. Leerkrachten leren deze kinderen zo vroeg mogelijk herkennen en signaleren. Ook voor deze leerlingen moeten leraren een beroep kunnen doen op ondersteuning en moeten deze leerlingen gebruik kunnen maken van hulpmiddelen om het lesaanbod op hun specifieke behoeften te kunnen afstemmen. Hiertoe passen we de regelgeving aan.“
In dat kader wil cd&v scholen stimuleren om voluit gebruik te maken van de vrijheden die ze hebben bij de organisatie van hun aanbod, zoals bij het groeperen van leerlingen. Als ze botsen op beperkingen vanuit de regelgeving, dan wordt in overleg nagegaan of een proeftuin kan opgestart worden. Dergelijke proeftuinen kunnen ‘van onderuit’ groeien en moeten niet noodzakelijk kaderen in een groot ‘overheidsproject’.
Wat vindt CD&V van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft CD&V hierbij?
Ook cd&v is vooral opgetogen dat we als deel van de meerderheid en samen met de Vlaamse Regering erin geslaagd zijn om deze bestuursperiode substantiële stappen in de goede richting hebben gezet om het leerrecht van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te versterken en beter te garanderen.
Dit mag echter niet leiden tot een vorm van zelfgenoegzaamheid of tot de illusie dat er met de doelgerichte initiatieven die we de voorbije maanden en jaren hebben ontwikkeld geen uitdagingen meer overblijven.
Samen met anderen, zijn we ervan overtuigd dat het recente onderzoek ‘Een verkenning van de onderwijsbehoeften van uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen’ de wetenschappelijke inzichten en aanbevelingen bevat die we nodig hadden om in co-creatie verdere stappen te zetten die toelaten dat ook uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in onze erkende scholen terecht en ‘tot hun recht’ kunnen komen.
Zoals we ook aangaven in de onderwijscommissie van het Vlaams Parlement, naar aanleiding van de behandeling van een vraag om uitleg op 7 maart 2024, zien we zeker nog mogelijkheden om via het aanbieden van meer flexibele trajecten nog vooruitgang te boeken. Maar als vanzelfsprekend, staat cd&v ook klaar om naar aanleiding van de andere aanbevelingen uit de verkenning (‘professionalisering van leraren (in opleiding) en andere onderwijsactoren’, ‘inhoudelijke ondersteuning en uitdaging via mentorship’, ‘ondersteuning via procesbegeleiders’ en ‘tijdelijk groeperen van ontwikkelingsgelijken’) mee op zoek te gaan naar nieuwe initiatieven.
Belangrijk lijkt ons ook om de banden tussen het interuniversitair expertisecentrum het voor ondersteuningsbeleid voor cognitief sterk functionerende leerlingen en ‘Leerpunt’ te versterken, dan wel om het expertisecentrum een volwaardige plaats te geven in de schoot van ‘Leerpunt’.
Wat is het standpunt van CD&V t.o.v. huisonderwijs? Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
Ja, cd&v is daarvan op de hoogte. Het is een boodschap die ook begin deze legislatuur al is gebracht door uw vereniging ‘Ouders van uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen Vlaanderen’. Ook (uit berichten over) een enquête die u toen hield(*), weten we dat ouders van uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen vaak huisonderwijs kiezen omdat dit meer mogelijkheden biedt dan diegene die worden geboden door de erkende scholen uit ons algemeen onderwijssysteem. En we weten ook dat omwille van de druk die dit op ouders en gezinnen legt, het kiezen voor huisonderwijs geen evidentie is.
(*) n.v.d.r.: Vandromme verwijst naar het enquêteonderzoek naar de maatregelen die uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen in Vlaanderen genieten op vlak van onderwijs 2020
Trouwens, samen met de resolutie ‘betreffende de detectie, ondersteuning en begeleiding van zeer makkelijk lerende en (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen’ (die door cd&v in 2019 mee ingediend en goedgekeurd is), heeft uw enquête uit 2020 ons inziens voor een duidelijk appel gezorgd ten aanzien van de Vlaamse overheid, wat uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen betreft.
Zoals gezegd(*), heeft cd&v de onderwijsminister al bij een aantal gelegenheden gevraagd naar wetenschappelijke data over de profielen van de leerlingen, van wie de ouders voor huisonderwijs kiezen. Het zou ons beeld versterken op die aspecten waar ons erkend onderwijs nog leemtes vertoont die ervoor zorgen dat ouders noodgedwongen voor huisonderwijs kiezen.
(*) n.v.d.r.: hiermee verwijst Vandromme naar een vorige mail als antwoord op de vraag van onze vereniging, naar aanleiding van haar tussenkomst tijdens de Onderwijscommissie van april 2023 over het profiel van leerlingen in huisonderwijs.
Is CD&V bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
Samen met u kijkt cd&v – bij gebrek aan overheidscijfers over het aantal hoogbegaafde kinderen en jongeren in huisonderwijs – uit naar de resultaten van de nieuwe enquête die UHB Vlaanderen momenteel houdt.
Zeer interessant daarbij is dat de doelgroep – zo begrijpen we – uit meerdere groepen ouders bestaat:
- ouders van (U)HB-leerlingen in gewoon onderwijs;
- ouders van schoolgaande (U)HB-leerlingen die voordien ooit in huisonderwijs waren;
- ouders van schoolgaande (U)HB leerlingen die via code P, TOAH, individueel leertraject, gedeeltelijk thuis leren, een buitenschools traject of plusklas volgen, …;
- ouders van schoolgaande (U)HB-leerlingen die een eventuele overstap naar huisonderwijs overwegen.
Van de data die deze enquête zullen we samen – ook met de overheid – gebruik moeten maken om na te gaan hoe we kunnen vermijden dat ouders nog ‘noodgedwongen’ kiezen voor huisonderwijs.
De doelstelling moet zijn en blijven om de ‘leemtes’ in ons algemeen onderwijssysteem weg te werken om ervoor te zorgen dat het voor ouders altijd een goede optie is om te kiezen voor een erkende school.
In afwachting van het bereiken van die doelstelling, is cd&v bereid om te praten over mogelijkheden om ouders die kiezen voor huisonderwijs te begeleiden en te ondersteunen.
N-VA
1. Standpunt onderwijs
N-VA – Standpunten: onderwijs en vorming
Relevante artikels:
- Weyts over stijging in thuisonderwijs: “Sommige ouders onderschatten volgens mij ook wat leerkrachten allemaal doen”
- Als we hoogbegaafden niet beter begeleiden, laten we veel talent verloren gaan
- Hoogbegaafde kinderen uitdagen met versterkt beleid
- Scholen krijgen ondersteuning voor hoogbegaafde leerlingen
- Expertisecentrum en begeleidingsprojecten voor hoogbegaafde leerlingen
- Hoogbegaafde kinderen kunnen sneller eerste diploma behalen
- Project rond hoogbegaafdheid wegens succes verlengd
- (Uitzonderlijk) hoogbegaafd: Een beleid voor onze toppresteerders.
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 5
- Karolien Grosemans
- Arnout Coel
- Koen Daniëls
- Kathleen Krekels
- Annabel Tavernier
Vragen om uitleg:
- Door Kathleen Krekels over het budget voor de ondersteuning van hoogbegaafde jongeren in het onderwijs (2020)
- Door Kathleen Krekels over de ondersteuning van hoogbegaafde leerlingen (2021)
- Door Kathleen Krekels over de vrijstellingen voor bepaalde vakken voor hoogbegaafde leerlingen (2022)
- Door Kathleen Krekels over de toekomst van het project Talent (2022)
- Door Kathleen Krekels over een structureel hoogbegaafdenbeleid in het onderwijs (2023)
- Door Kathleen Krekels over de actiepunten van het Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO) rond de inclusie van cognitief sterk functionerende studenten (2024)
Tussenkomsten:
- Kathleen Krekels over kennis en basiszorg voor hoogbegaafden (2019)
- Koen Daniëls over bewustmaken van de mogelijkheden van hoogbegaafde kinderen en van de gevaren van het niet-erkennen van hoogbegaafdheid (2021)
- Kathleen Krekels over de maatregelen rond (uitzonderlijke) hoogbegaafdheid in onderwijs (2022)
- Koen Daniëls over hoogbegaafdheid en lerarenopleiding (2022)
- Kathleen Krekels over het profiel van leerlingen in huisonderwijs (2023)
- Kathleen Krekels over een statuut voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen (2024)
- Koen Daniëls over specifiek beleid voor hoogbegaafden (2024)
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Kathleen Krekels, Vlaams volksvertegenwoordiger
Vindt N-VA passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk?
Als er een partij is die streeft naar passend onderwijs voor (uitzonderlijk) hoogbegaafden, dan is het N-VA wel. Vorige legislatuur hebben we voor het eerst een echte start kunnen maken met het overtuigen van andere partijen via de opmaak van een conceptnota en een resolutie. Deze resolutie is door N-VA meegenomen in het regeerakkoord en kreeg uitvoering via verschillende initiatieven die genomen werden door onze onderwijsminister Ben Weyts. Door het opvolgen van de genomen initiatieven vanuit het kenniscentrum Talent en haar Ankerscholen, merken we de diversiteit van noden tussen zeer makkelijk lerenden, hoogbegaafden en uitzonderlijk hoogbegaafden. Hier liggen dan ook nog uitdagingen voor de toekomst.
Op welke manier vindt N-VA dat dit gerealiseerd moet worden?
We hebben een sterke start gemaakt via het project talent waar een kenniscentrum werd uitgebouwd met gekoppelde ankerscholen die dan weer een netwerk vormen voor lerende scholen. Ondertussen worden zo 428 scholen bereikt. Zij worden ondersteund bij de uitbouw van een hoogbegaafdenbeleid.
Deze weg moeten we verder bewandelen. Omwille van het succes maar ook door de aangegeven noden werd het jaarlijks budget verdubbeld, van 500 000 euro naar 1 000 000 euro. Dit ligt nu vast voor de komende 5 jaar waardoor zekerheid gecreëerd werd. Maar ook daarna moet het verder geëvalueerd en bijgestuurd worden.
Wij geloven sterk in de kracht van scholen om ook hun hoogbegaafde leerlingen voldoende uitdagingen te bieden door de mogelijkheid om te versnellen op vak en jaargebied. Door de mogelijkheid en de kracht van het uitdiepen van lessen. Het aanpassen van lesinhouden via dispenseren, compenseren, verrijken. Ook werken rond projecten of meedoen met nationale en internationale wedstrijden rond kennis en/of vaardigheden willen we mogelijk maken. Scholen moeten hier vooral aangemoedigd worden hun getalenteerde jongeren eraan te laten deelnemen. Zij moeten hier ook tijd en ruimte voor krijgen binnen de lesuren. Dit kan perfect als andere lessen waar ze sterk en snel in zijn, voldoende compact gemaakt worden voor hen. Ook voor uitzonderlijk hoogbegaafden moeten we deze weg gaan, al zullen er nog meer individuele trajecten voor hen uitgetekend moeten worden. Leerkrachten moeten nog meer durven loslaten en het tempo van het kind durven volgen. Samenwerking en uitwisseling met universiteit staat in beginschoenen en moet nog meer uitgewerkt worden? Daarnaast dient ook voldoende aandacht te gaan naar de ontwikkeling van de executieve functies. Juist voor (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen is dit vaak een uitdaging bij vakken die minder makkelijk verwerkt kunnen worden of die hen nauwelijks tot niet interesseren.
Wat vindt N-VA van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft N-VA hierbij?
Uit het antwoord op de vorige vraag kan afgeleid worden dat we volledig achter de genomen maatregelen van het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts staan. Maar zoals ook aangegeven is het werk nog lang niet af. We moeten alle scholen kunnen bereiken. Het hanteren van een hoogbegaafdenbeleid moet in elke school een evidentie worden. Een aandachtspunt is hierbij om dit bewust en uitgebreid aan bod te laten komen in de lerarenopleiding naast een uitgebreid nascholingsaanbod voor leerkrachten die al aan het werk zijn.
Verder moet nog meer ingespeeld worden op de noden van de uitzonderlijk hoogbegaafden. Zij vragen een kader dat hen toelaat nog meer flexibel door het onderwijsaanbod te gaan, naast het aangaan van extra uitdagingen en mogelijke verbindingen met het aanbod uit het hoger onderwijs.
Wat is het standpunt van N-VA t.o.v. huisonderwijs?
We vinden het goed dat huisonderwijs kan maar moedigen het niet aan en beschouwen het liever als een uitzonderingsnood. Ons onderwijs krijgt heel veel middelen. Het kan voor N-VA niet dat er dan toch leerlingen uit de boot vallen omdat ze “te slim” zijn. We begrijpen dat ouders hiervoor kiezen wanneer ze zien dat hun kind ongelukkig wordt door een gebrek aan uitdaging of onaangepast onderwijs. Dit is in onze ogen evenwel een falen van onderwijs. Een ouder moet ouder kunnen zijn. Het kan niet dat het uit noodzaak ook leerkracht moet zijn. Juist daarom zetten we de stappen die we gezet hebben en streven we naar een hoogbegaafdenbeleid op elke school.
Zolang de noodzaak van huisonderwijs er is om de noden van (uitzonderlijk) hoogbegaafden te ondervangen, dienen we te bekijken hoe we ouders hier toch in kunnen ondersteunen. Dit is een uitdaging die we meenemen naar de volgende regeerperiode.
Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs? Is N-VA bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
We vermoeden dat er wel wat uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in thuisonderwijs zitten maar hebben hier geen exacte cijfers over. Bij leerlingen in thuisonderwijs wordt geen reden van deze keuze bijgehouden. Het zou interessant zijn deze cijfers via jullie te kunnen bekomen, mochten jullie hier zicht op hebben.
De nood aan huisonderwijs kan mogelijks tegemoet worden gekomen door het inrichten van wat men soms Toptalentscholen pleegt te noemen. We merken evenwel dat er in het veld van deskundigen verschillende meningen over zijn. Er heersen vooral twijfels rond de heterogeniteit van deze groep, sociale toegankelijkheid en praktische problemen rond organiseerbaarheid en verspreiding over Vlaanderen. Een belangrijk voordeel is dat hiermee vermeden kan worden dat ouders bijkomende ondersteuning moeten betalen aan organisaties die zich richten op begeleiding van hoogbegaafde leerlingen. Organisaties die niet altijd even deskundig zijn als ze zich voordoen. Op die manier zouden we kunnen waken over de kwaliteit van deze scholen en geven we leerlingen, die nu in huisonderwijs zitten, meer kansen om ook op emotioneel-sociaal vlak te groeien. Uiteindelijk worden ze in huisonderwijs vaak afgezonderd van leeftijdsgenoten wanneer ze, bijvoorbeeld, ook binnen hun vrijetijdsbesteding geen keuze maken voor groepsactiviteiten. Bovendien geven studies aan dat UHB leerlingen enorm vragende partij zijn om in contact te komen met hun ontwikkelingsgelijken. Ze kunnen dan bij elkaar terecht voor verbinding én zullen elkaar extra uitdagen. Misschien is een soort deeltijds contact met combinatie van gewoon onderwijs en onderwijs onder ontwikkelingsgelijken wel een goede tussenoplossing.
We wensen te besluiten dat er geen eenduidige oplossing is voor deze heterogene groep. Een verdere flexibilisering van ons onderwijs en versterkte samenwerking tussen de verschillende onderwijsniveaus voor deze doelgroep, moet daarom het eerstvolgende werkpunt zijn.
Groen
1. Standpunt onderwijs
Groen – Standpunten: onderwijs
Relevante artikels: –
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 2
- Johan Danen
- Elisabeth Meuleman
Vragen om uitleg:
- Door Elisabeth Meuleman over de onderwijsnoden van uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen (2020)
- Door Johan Danen over de faciliteiten voor hoogbegaafden (2022)
Tussenkomsten:
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Sien De Groot, beleidsmedewerker Onderwijs en Welzijn
Vindt Groen passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk en zo ja:
– Op welke manier vindt Groen dat dit gerealiseerd moet worden?
– Wat vindt Groen van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft Groen hierbij?
Groen pleit voor eerlijke kansen voor elk kind. Dat begint bij goed onderwijs. Groen staat daarom voor kwaliteitsvol onderwijs waar elke leerling zich optimaal kan ontplooien en thuis kan voelen. In die zin vindt Groen het belangrijk om werk te maken van passend onderwijs voor élke leerling: uiteraard ook voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen. Dat willen we bijvoorbeeld waarmaken door voldoende ondersteuning te voorzien in de klas en meer te werken met co-teaching: zo kan er makkelijker gedifferentieerd worden, en krijgen alle leerlingen de aandacht, ondersteuning en uitdaging die ze nodig hebben. Ook professionalisering en bewustwording is van belang, zodat leerkrachten, schoolteams en CLB’s oog hebben voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen, hun noden goed herkennen en weten welke aanpak goed werkt, vanuit een wetenschappelijk onderbouwd kader. Daarnaast willen we de leerlingenbegeleiding op school en bij de CLB’s versterken, zodat er genoeg ruimte is om in te zetten op het welzijn van elke leerling.
De voorbije legislatuur is er aandacht gekomen voor cognitief sterk functionerende leerlingen: zo werd er een studie opgestart naar de onderwijsbehoeften van cognitief sterk functionerende leerlingen, kwamen er “ankerscholen” die andere scholen begeleiden en inspireren, en is de minimumleeftijd om te kunnen starten of afstuderen in het basisonderwijs geschrapt. Groen vindt het een goede zaak dat expertise gebundeld en gedeeld wordt: dat is een belangrijke basis voor verdere professionalisering van leerkrachten en schoolteams in de toekomst. Het is wel van belang dat er binnen de groep van cognitief sterk functionerende leerlingen specifieke aandacht is voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen, en dat er ook voldoende aandacht is voor het welzijn van deze leerlingen op school.
Wat is het standpunt van Groen t.o.v. huisonderwijs?
– Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
– Is Groen bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
Het aantal leerlingen dat huisonderwijs volgt is de afgelopen jaren gestegen. We delen de bezorgdheid die uit de vraag naar voor komt: dat steeds meer leerlingen vandaag huisonderwijs volgen omdat ze het gevoel hebben dat ze op school niet op hun plaats zitten, of dat er te weinig aandacht is voor wat zij nodig hebben. Dat is problematisch. Daarom is de eerste prioriteit voor Groen om in te zetten op passend onderwijs, dat tegemoet komt aan de noden van leerlingen, zoals aangegeven in ons antwoord op vraag 1.
Groen wil er dus in de eerste plaats voor zorgen dat elke leerling zich welkom voelt op school, en daar, samen met klasgenoten, in de juiste omstandigheden en met de juiste begeleiding kan leren. Daarnaast is Groen niet van plan om de mogelijkheid om huisonderwijs te geven – en op die manier tegemoet te komen aan de leerplicht – op te heffen. We vinden het daarbij wel belangrijk dat er voldoende kwaliteitscontrole is op huisonderwijs, om zo het recht op goed onderwijs voor élk kind te garanderen. Zo moeten we monitoren of de betrokken kinderen zich inderdaad inschrijven voor de examens en of ze slagen, om daar als beleid lessen uit te trekken.
Vlaams Belang
1. Standpunt onderwijs
Vlaams Belang lanceert plannen voor kwaliteitsvol onderwijs
Relevante artikels:
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 3
- Jan Laeremans
- Roosmarijn Beckers
- Kristof Slagmulder
Vragen om uitleg:
- Door Roosmarijn Beckers over onderwijs voor hoogbegaafde kinderen (2019)
- Door Roosmarijn Beckers over het stijgend aantal leerlingen in het thuisonderwijs (2020)
- Door Roosmarijn Beckers over de maatregelen voor een snellere doorstroming van hoogbegaafde leerlingen (2022)
Tussenkomsten:
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Roosmarijn Beckers, Vlaams parlementslid
Vindt Vlaams Belang passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk en zo ja:
– Op welke manier vindt Vlaams Belang dat dit gerealiseerd moet worden?
– Wat vindt Vlaams Belang van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft Vlaams Belang hierbij?
Het Vlaams Belang vindt passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk. Eigenlijk hanteren we hier dezelfde redenering als voor passend onderwijs voor kinderen in het bijzonder onderwijs. Inclusief onderwijs als dat gaat maar gespecialiseerd onderwijs als dat beter is voor de leerling in kwestie. Wij vinden dat er de laatste jaren (onder impuls van het toenmalige M-decreet) te sterk is ingezet op inclusie. Het Leersteundecreet is nog steeds in hetzelfde bedje ziek.
In ons partijprogramma pleiten we voor de oprichting van speciale scholen voor hoogbegaafde leerlingen. Uiteraard is de nood hiervoor nog groter voor uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen. Praktisch zien we dit zoals er op dit moment al reeds topsportscholen bestaan met internaat.
Verder vinden we dat de huidige regelgeving nog kan worden aangepast en bepaalde drempels die het op dit moment moeilijk maken om te versnellen in het reguliere onderwijs nog kunnen worden weggewerkt.
Het huidige kabinet heeft hier de voorbije legislatuur al stappen in de goede richting gezet maar in de praktijk zijn er nog steeds een aantal drempels die overeind blijven voor leerlingen die sterk willen versnellen. Bovendien zouden wij wel inzetten op gespecialiseerde scholen voor uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen omdat deze leerlingen een zeer specifieke aanpak vereisen.
Wat is het standpunt van Vlaams Belang t.o.v. huisonderwijs?
– Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
– Is Vlaams Belang bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
Het Vlaams Belang heeft een open blik op huisonderwijs. De toename van het aantal kinderen in huisonderwijs is een kanarie in de koolmijn betreffende de onderwijskwaliteit voor alle leerlingen. Dat verklaart het toenemend aantal leerlingen in huisonderwijs. Wij zijn ons er terdege van bewust dat er op dit moment nog veel uitzonderijk hoogbegaafde kinderen in het huisonderwijs terecht komen omdat er geen passend onderwijs voorzien is. Dat is jammer omdat de keuze voor huisonderwijs geen negatieve keuze zou mogen zijn omdat er geen alternatief is. Bovendien hebben veel van deze leerlingen jammer genoeg al heel wat psychologische schade opgelopen voordat de beslissing tot huisonderwijs kan worden genomen. Dat moet voorkomen worden door ofwel passend onderwijs aan te bieden ofwel de keuze voor huisonderwijs te vergemakkelijken.
Het Vlaams Belang steunt daarom de oproep van de Vlaamse Kinderrechtencommissaris voor meer ondersteuning voor huisonderwijs voor UHB kinderen. De mogelijkheid tot huisonderwijs zou niet mogen beperkt worden tot de ‘happy few’. Er moet dus zeker bekeken worden welke ondersteunde maatregelen er kunnen worden uitgewerkt voor de groep van UHB kinderen.
PVDA
1. Standpunt onderwijs
Relevante artikels: –
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 1
- Kim De Witte (toegevoegd lid)
Vragen om uitleg: –
Tussenkomsten: –
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Simon, Nationaal secretariaat
Beste,
Bedankt voor uw e-mail. U stelt een aantal belangrijke vragen, maar de PVDA heeft er nog geen gedetailleerd standpunt over. We kunnen daarom niet op uw verzoek reageren.
Onze excuses hiervoor.
Vooruit
1. Standpunt onderwijs
Vooruit – Standpunten: kinderopvang en onderwijs
Relevante artikels: –
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 1
- Hannelore Goeman
Vragen om uitleg:
Tussenkomsten:
- Thijs Verbeurgt rond het versterken van het beleid rond de hoogbegaafdheid in onze scholen en het verder ontwikkelen van de ankerscholen (2023)
- Emine Gül Isci over het beleid rond cognitief sterke jongeren in het laatste jaar secundair onderwijs (2024)
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: Hannelore Goeman, Vlaams parlementslid, doorgestuurd via Kaat Mennens, adviseur onderwijs studiedienst
Vindt Vooruit passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk en zo ja: op welke manier vindt Vooruit dat dit gerealiseerd moet worden?
Elk kind moet de kans krijgen de beste versie van zichzelf te worden. Daarvoor moeten kinderen die extra ondersteuning en begeleiding nodig hebben, die op school krijgen. Dat geldt ook voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen. Voor Vooruit is het daarom belangrijk dat zorgteams op school versterkt worden, niet alleen met extra handen, maar ook door hen extra kennis te geven over verschillende zorgnoden, via professionalisering en door het een structureel onderdeel van de lerarenopleiding te maken. We willen schoolteams ook meer vrijheid geven in hoe ze hun team samenstellen. Afhankelijk van hun context en noden willen wij hen de mogelijkheid geven om diverse profielen aan te werven.
Wat vindt Vooruit van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft Vooruit hierbij?
Het beleid van minister Weyts was een aanzet om scholen op weg te zetten naar het ontwikkelen van een beleid voor hoogbegaafde leerlingen. Het erkennen van deze doelgroep en hun noden is de eerste stap. Maar het houdt daarbij natuurlijk niet op. Door de diverse zorgnoden in de klas, snakt het onderwijs naar meer ondersteuning, visie op lange termijn en meer middelen. De huidige Vlaamse regering lanceert helaas steeds losse projecten zonder die broodnodige langetermijnvisie. Daarnaast is er, buiten enkele decretale ingrepen, weinig gebeurd voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen. Daarover stelde ik begin maart nog een vraag over in de commissie Onderwijs van het Vlaams Parlement (het verslag kan u hier lezen). Deze leerlingen hebben immers verregaande aanpassingen nodig om zich in het regulier onderwijs goed te voelen. Het opgeleverde onderzoek van het Expertisecentrum Talent is daar duidelijk over.
Wat is het standpunt van Vooruit t.o.v. huisonderwijs? Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
Jazeker, het is problematisch dat er geen exacte cijfers zijn over hoeveel leerlingen in huisonderwijs zitten, net omdat het onderwijs niet aan hun noden kan voldoen. Daarnaast zijn er ook leerlingen die wel ingeschreven zijn, maar thuiszitten met een P-code (P staat voor persoonlijke redenen). Ook over die achterliggende redenen zijn geen onderzoeksgegevens beschikbaar. Voor Vooruit moet elk kind de kans krijgen de beste versie van zichzelf te worden. Daarvoor moeten kinderen die extra ondersteuning en begeleiding nodig hebben, die op school krijgen. Dat geldt ook voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen. Voor Vooruit is het daarom belangrijk dat zorgteams op school versterkt worden, niet alleen met extra handen, maar ook door hen extra kennis te geven over verschillende zorgnoden, via professionalisering en door het een structureel onderdeel van de lerarenopleiding te maken.
Is Vooruit bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
Wij willen het onderwijs versterken en inzetten op professionalisering zodat ook aan de noden van uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen kan tegemoetgekomen worden. In het rapport van het Expertisecentrum Talent over uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen zijn verschillende interessante onderwijsaanpassingen beschreven die het mogelijk maken dat deze kinderen zich wel op hun plek kunnen voelen op school.
Open VLD
1. Standpunt onderwijs
Open VLD – Standpunten: onderwijs
Relevante artikels: –
2. Onderwijscommissie
Aantal vertegenwoordigers in Onderwijscommissie (2024) : 2
- Jean-Jacques De Gucht
- Bob Savenberg
Vragen om uitleg: –
Tussenkomsten:
3. Standpunt onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen
Gereageerd door: studiedienst Open VLD
Vindt Open VLD passend onderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen belangrijk?
In het zorgbeleid op school wordt nog te vaak eenzijdig aandacht besteed aan sociaal zwakkere groepen en is er geen of onvoldoende aandacht voor hoogbegaafdheid. Dat heeft mede te maken met het feit dat hoogbegaafdheid nog te vaak aanzien wordt als een luxeprobleem. Wat het allesbehalve is. Daarnaast vinden we dat ons onderwijs meer voor excellentie moet gaan. De lat moet hoger. Ook om die reden vinden we dat er een gepast beleid moet gevoerd worden rond hoogbegaafdheid.
Op welke manier vindt Open VLD dat dit gerealiseerd moet worden?
Deze legislatuur zijn er al heel wat maatregelen genomen om hoogbegaafde kinderen te ondersteunen zoals het schrappen van de minimumleeftijd om te starten in het lager onderwijs, het schrappen van de minimumleeftijd voor het uitreiken van een getuigschrift basisonderwijs, de mogelijkheid om vakvrijstellingen te krijgen in het secundaire onderwijs of zelf volledige jaren te mogen overslaan. In alle gevallen dient de expertise van CLB of andere partners aangehaald worden. Vaak zijn leerkrachten en directies niet goed op de hoogte hoe ze meer- en hoogbegaafde leerlingen op de juiste manier kunnen begeleiden en ondersteunen.
Wat vindt Open VLD van de bestaande maatregelen die door het huidige kabinet van onderwijsminister Weyts werden genomen? Welke opmerkingen of eventuele aandachtspunten heeft Open VLD hierbij?
Voor het eerst in jaren werd er eindelijk aandacht besteed aan hoogbegaafdheid. Maar de aandacht voor deze groep zal ook de komende jaren een aandachtspunt blijven.
Wat is het standpunt van Open VLD t.o.v. huisonderwijs? Bent u op de hoogte van het feit dat anno 2024 nog altijd zo vele uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs terecht komen als gevolg van een tekort aan passend onderwijs?
Het klopt dat er niet voor alle hoogbegaafde kinderen nu een passende oplossing mogelijk is in het gewoon onderwijs en dat er soms noodgedwongen moet worden uitgeweken naar huisonderwijs. Wat uiteraard geen ideale oplossing is.
Wij denken dat het beleid op scholen rond hoogbegaafdheid wel kan verbeterd worden zodat meer hoogbegaafde kinderen gewoon op school les kunnen volgen. In de eerste plaats denken we dat er in de lerarenopleiding meer aandacht aan het thema moet besteed worden maar ook in de bijscholingen van het huidige lerarenkorps. We moeten ook kijken hoe we meer kunnen inzetten op flexibile leerwegen. Via digitale hulpmiddelen kan ook gewerkt worden aan differentiatie. Tenslotte moet er gekeken worden hoe het zorgbeleid en dan meer specifiek de brede basiszorg en verhoogde zorg, meer kan afgestemd worden op hoogbegaafdheid.
Is Open VLD bereid om over specifieke maatregelen op vlak van huisonderwijs voor uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen te praten?
We zijn principieel geen voorstander van aparte scholen of aparte vormen van huisonderwijs voor hoogbegaafden. In uitzonderlijke situatie zal er wellicht een apart flexibel traject nodig zijn maar dit moet tot een absoluut minimum beperkt worden. Wij denken dat het anders een negatieve impact kan hebben op het welzijn en de emotionele ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen.
n.v.d.r.: omdat we merkten dat bovenstaande antwoorden eerder algemeen toegepast waren op hoogbegaafdheid en niét op uitzonderlijke hoogbegaafdheid, stuurden we ter verduidelijking een mail met de vraag naar de mening van Open VLD over UHB specifiek. We kregen onderstaande als aanvulling:
Bedankt voor uw bijkomende vragen.
Vooreerst zijn we van mening dat alle leerlingen recht hebben op gepast onderwijs. Uiteraard geldt dit ook voor uitzonderlijke hoogbegaafden. De problemen of drempels waartegen deze groep aanbotst, zijn in grote mate gelijklopend met deze voor “gewoon” hoogbegaafden, maar dan in zeer extreme vorm.
De stelling dat we moeten werken met flexibele leerwegen geldt ook voor ultra hoogbegaafden. Alleen zal het, zoals u zelf aangeeft, ook moeten gaan over het combineren van vakken in het gewoon en secundaire onderwijs. En zelfs met het combineren met vakken op universitaire niveau.
Wij denken dat, zoals ook blijkt uit de evaluatie van het project ‘Voorbeeldscholen voor cognitief sterk functionerende leerlingen’, er de volgende legislatuur stappen moeten gezet worden voor deze specifieke groep ultra hoogbegaafden. Dit kan bijvoorbeeld door een aparte leerlijn te ontwikkelen voor deze groep. Wij denken dat het steunpunt Leerpunt hierbij een ondersteunde rol kan spelen. Uit de evaluatie van het project blijkt dat in bepaalde uitzonderlijke gevallen er zal moeten gewerkt worden met aparte groepen. De onderzoekers zelf geven aan geen voorstander te zijn van aparte scholen. Wij denken dat er in de volgende legislatuur in ieder geval zal moeten gekeken worden wat de beste piste is. De kernvraag is: hoe kunnen we die jongeren alle kansen geven om zichzelf op cognitief vlak volledig te ontwikkelen zonder dat dit negatieve effecten heeft op vlak hun welzijn en emotionele ontwikkeling.
Met vriendelijke groeten
Open Vld