Sterktes en positieve krachten

“Giftedness is an innate ability to both detect and comprehend the world in complex ways that differ significantly from age-expected norms.“
Dr. Jim Delisle

Vaak wordt er van uit gegaan dat de typische eigenschappen van (uitzonderlijk) hoogbegaafden hen enkel kwetsbaar maken. Echter kunnen deze kenmerken juist als hun sterktes bekeken worden. Mits de juiste omgeving, een passende ondersteuning en/of begeleiding en met de juiste kennis, kan een uitzonderlijk hoogbegaafde net omwille van zijn typische eigenschappen uitgroeien tot een evenwichtige volwassene. Inzetten op deze sterke punten, geeft niet alleen meer energie, maar biedt op lange termijn meer kans op positieve resultaten.

We zetten deze sterktes even op een rijtje:

Uiteraard vertoont niet élke uitzonderlijk hoogbegaafde alle onderstaande kenmerken of komen alle kenmerken voor bij elke sterkte. Uitzonderlijk hoogbegaafden zijn onderling uiterst verschillend en daarom mag onderstaande lijst dan ook zeker niet beschouwd worden als checklist waarbij àlle of zoveel mogelijk hokjes moeten aangevinkt worden. Deze pagina wil eerder een overzicht geven van mogelijke sterktes die een positief gevolg kunnen zijn van de typische kenmerken van uitzonderlijk hoogbegaafden.

Cognitieve sterktes

Met de juiste begeleiding en voldoende uitdaging zijn uitzonderlijk hoogbegaafden in staat zich op cognitief vlak extreem te ontwikkelen. Hun capaciteiten zijn ongezien binnen de samenleving. Wanneer UHB kinderen of jongeren hun talenten maximaal kunnen ontplooien tijdens hun opleiding, kunnen zij zich uiterst sterk ontwikkelen in de domeinen waar hun passie, interesse of talent ligt. Deze domeinen zijn uiteraard afhankelijk van persoon tot persoon en kunnen daarom zeer divers zijn: van wetenschap, tot ondernemerschap, artistiek, sportief, in taal, psychologie,…

Mogelijke kenmerken van een uitzonderlijk hoogbegaafde op cognitief vlak:

kan snel verbanden leggen tussen onderwerpen of problematieken
is in staat om divergent te denken en abstract redeneren
heeft vaak een natuurlijke drang om z’n begaafdheid om te zetten in prestaties
heeft meestal een sterk inzichtelijk vermogen
kan informatie verwerken aan een hoog tempo
beschikt over een uitstekend geheugen
heeft vaak veel en creatieve ideeën
heeft een enorme capaciteit om te memoriseren
vertoont vaak een enorme nieuwsgierigheid en stelt inhoudelijke vragen
kan snel en autonoom leren
heeft zin voor ontdekken, experimenteren en creëren
heeft aanleg voor complexe taken en uitdagingen

Intensiteit

Een grote intensiteit op vlak van emoties, gedrag of beleving kan vaak een bron van vreugde zijn (zeer intens genieten van bv esthetische ervaringen, of fijne momenten met vrienden), of van uitzonderlijke prestaties (door een grote focus en gedrevenheid). Beste kans hiertoe is wanneer de omgeving deze intensiteit begrijpt of gewoonweg accepteert.
Wanneer de interactie met de omgeving echter misloopt, kan dit leiden tot gedragspatronen die nadelig zijn voor het kind.

Mogelijke kenmerken van personen met grote intensiteit:

is intens en gepassioneerd in alles wat hij doet en leert
is zeer gefocust en gedreven en wil alles excellent doen
heeft een sterke emotionele intensiteit en een sterk ontwikkeld empathisch vermogen
is vaak fysiek zeer intens en beschikt over een enorme energie die bruikbaar is voor het ontwikkelen van complexe projecten
heeft een sterk vermogen tot gedetailleerde, levendige visualisaties en beschikt over een grote creativiteit.
beschikt over grote verbeeldingskracht, welke vaak zorgt voor vreugde en creativiteit in het dagelijks leven en helpt bij de ontwikkeling van intellectuele gaven. Zoals Einstein zei: ‘’Verbeeldingskracht is belangrijker dan kennis’’.

Perfectionisme

Perfectionisme als karaktereigenschap hoéft niet alleen maar de aanleiding te zijn tot problemen. Het is dus niet nodig om een uitzonderlijk hoogbegaafde op dit punt te ‘genezen’ of om zijn perfectionisme om te buigen naar andere, minder sterke eigenschappen. Wanneer deze eigenschap net gewaardeerd en in goede banen geleid wordt, kan zij ingezet worden om de capaciteiten van de uitzonderlijk hoogbegaafde ten volle te benutten. Dit gezonde perfectionisme is niet gericht is op de ander (alle partijen willen tevreden stellen) maar is gericht op inhoud en kwaliteit (het zo goed mogelijk willen doen).

Wanneer een perfectionist een goede balans weet te vinden, dan plukt iedereen er de vruchten van. Mogelijke positieve kenmerken van een perfectionist:

zet zich voor honderd procent in
gaat voor het hoogst haalbare
ziet meer dan een ander, heeft oog voor detail en ziet dingen waar anderen overheen kijken
daagt zichzelf maar soms ook anderen uit
heeft oog voor de kwaliteit van wat hij doet en probeert zichzelf te verbeteren
neemt zijn taak serieus

Kritische instelling

Mensen die kritisch denken, kunnen een belangrijke plaats vervullen binnen de maatschappij. Ze zijn waakzaam en verhinderen ondoordachte beslissingen. Een kritische instelling geeft vaak vertrouwen aan anderen.

Mogelijke kenmerken van personen met een kritische instelling:

is niet vatbaar voor mooie praatjes maar bekijkt of het ook klopt wat er gezegd wordt
kan met aandacht rapporten lezen en ziet snel (inhoudelijke) fouten of verbeterpunten
beschikt over onderscheidend vermogen
kan zich redelijk snel een oordeel vormen
kan vooroordelen en subjectiviteit herkennen
kan onderscheid maken tussen hoofdzaken en bijzaken
kan onderscheid herkennen tussen relevante en irrelevante informatie
hanteert objectieve criteria bij het beoordelen van informatie
stelt zich vragen over beweringen en conclusies, definities en bewijzen, meningen en overtuigingen
neemt makkelijk tegenstellingen waar
verzamelt eerst voldoende informatie en kennis vooraleer tot een oordeel te komen

Groot rechtvaardigheidsgevoel

Een rechtvaardigheidsgevoel wordt over het algemeen aanvaard als een positieve eigenschap. Pas wanneer de intensiteit die hiermee samenhangt te extreem is, wordt het als belemmerend ervaren. Maar hoe dan ook brengt het hebben van een sterk rechtvaardigheidsgevoel een boel positieve aspecten met zich mee.

Kenmerken die kunnen voorkomen bij personen met een groot rechtvaardigheidsgevoel:

is ronduit over wat hij denkt of voelt
is direct in de communicatie
is eerlijk, oprecht, integer en betrouwbaar en verwacht dit ook van anderen
houdt van open communicatie
verkiest eenduidigheid als het gaat over de beoordeling van situaties
neemt het op voor anderen wanneer hij merkt dat ze dat zelf niet zo goed kunnen
vindt dat iedereen gelijkwaardig en respectvol behandeld dient te worden
staat voor normen en waarden
doet wat hij zegt
is recht door zee
laat zich niet manipuleren

Empathie

Empathie is het vermogen om jezelf in een ander te verplaatsen, om de dingen vanuit het oogpunt van een ander te zien. Empathie wordt over het algemeen gezien als een positieve eigenschap, hoewel het hebben van een empathisch karakter ook als vermoeiend of emotioneel zwaar kan ervaren worden. Mits het goed kaderen en kanaliseren van je vermogen tot empathie, kan deze eigenschap echter een waardevolle aanvulling zijn binnen sociale relaties. Empathie is dan als het ware een kunstvorm, een exceptioneel, genetisch geprogrammeerd vermogen van ons brein om af te stemmen op de gevoelens en intenties van anderen.

De belangrijkste kenmerken van empathische mensen zijn:

Ze luisteren écht naar wat andere mensen zeggen en geven een gesprek hun volledige aandacht. Een empathisch persoon luistert niet om iets terug te kunnen zeggen, maar is echt geïnteresseerd in wat je tegen hen te zeggen hebt.
Empathische mensen hechten waarde aan nieuwsgierigheid
Ze zijn in staat om hun meningen ter discussie te stellen. Ze begrijpen dat er niet slechts één antwoord op alles is en begrijpen dat iedereen zijn of haar eigen motieven heeft.
Empathische mensen begrijpen dat woorden een wapen zijn die mensen kunnen maken of breken. Daarom letten ze zorgvuldig op wat ze zeggen. Als ze praten doen ze dit zonder te oordelen, te eisen of op bepaalde zaken te wijzen.
Ze begrijpen dat iedereen op een andere manier behandeld moet worden.
Empathische mensen hebben een hele sterke intuïtie en ervaren de wereld vanuit die intuïtie. Dit kan er voor zorgen dat ze makkelijker positieve mensen kunnen vinden en dat ze wegblijven van energiezuigers.
Ze hebben een enorm groot hart, willen anderen helpen en proberen om de pijn van anderen te verlichten.
Ze laten oordelen buiten beschouwing en zien mensen op een meer authentieke manier. Hierdoor zijn ze in staat om de emoties van de andere personen echt te begrijpen.
Empathische mensen hebben een goed emotioneel bewustzijn.

Gezonde, functionele en constructieve empathie komt voort uit een persoon die zijn eigen emoties beheert, zelfvertrouwen heeft, grenzen kan stellen en op een vaardige manier naast andere mensen loopt, zowel emotioneel als intellectueel.

Alleen zijn

Vanuit hun “anders-zijn” ervaren uitzonderlijk hoogbegaafden soms al van jongs af dat ze vaak (of soms zelfs liever) alleen zijn. Hoewel het geen twijfel lijdt dat mensen sociale wezens zijn en dat sociale relaties van vitaal belang zijn voor onze geestelijke gezondheid van élke mens, kan het positief omgaan met alleen zijn ook bijzonder veel voordelen bieden.

In veel samenlevingen heeft ‘alleen zijn’ vooral een negatief en pijnlijk beeld gekregen. Men heeft namelijk de neiging om eenzaamheid te koppelen aan een slechte stemming en depressie. Vele uitzonderlijk hoogbegaafden zetten echter van nature of vanuit ervaring net in op het alleen zijn. Het biedt hen voordelen om beter en gerichter om te kunnen met sociale relaties en deel uit te maken van een samenleving die niet altijd afgestemd is op hun eigenheid.

De positieve kant van het alleen-zijn :

Je laadt weer energie op. Wanneer we omgeven zijn door andere mensen, verbruiken we soms te veel energie: om anderen tevreden te houden, om ze te laten lachen, om hun ego’s te strelen of om hun emoties te lezen. Dit kan je energielevel helemaal naar beneden brengen. Door tijd alleen door te brengen, kun je weer opladen.
Meer tijd en ruimte voor zelfreflectie. Het leven gaat zo snel voorbij dat er amper tijd is om rustig te gaan zitten en te bezinnen. Alleen zijn geeft je de perfecte mogelijkheid om eens goed na te denken over je doen en laten. Omdat je niet bezig bent met het verwerken van de gedachten en gevoelens van anderen, is dit het ideale moment om eens diep in jezelf te kijken.
Je komt in contact met je eigen emoties. Als je altijd bezig bent met het lezen van emoties van anderen, dreig je het contact met je eigen emoties kwijt te raken. Wie ervan geniet om alleen te zijn, zal zijn of haar eigen emoties beter leren kennen.
Je gaat meer dingen doen waar je echt van geniet. Het is makkelijker om te genieten van het alleen zijn als je beseft dat het alleen zijn je meer vrijheid geeft om de dingen te doen die jij zelf wilt.
Je wordt productiever. De tijd die je alleen doorbrengt, geeft je rust en ruimte om ideeën te krijgen en uit te werken, om je fantasie ongebreideld z’n werk te laten doen en om creatief aan de slag te gaan.
Je zult nog meer van je relaties genieten. Wie geniet van het regelmatig alleen zijn, zal merken dat hij zijn relaties met andere mensen meer gaat waarderen.
Je voelt je onafhankelijker. Wie kan genieten van het alleen zijn, zal zich alleen ook veel meer op z’n gemak voelen. Dit leidt tot een groter gevoel van onafhankelijkheid. Wanneer je kan genieten van het alleen zijn, voel je ook geen angst meer of het gevoel dat je onder de mensen moét zijn. Je kunt er nog steeds naar verlangen, maar bent er niet langer afhankelijk van.
Je stopt met het zoeken naar erkenning. We snakken in sociale relaties vaak te veel naar de goedkeuring van vrienden of familie. Als je alleen bent, leer je meer te vertrouwen op je eigen instinct en ben je minder afhankelijk van de mening van anderen. Het versterkt je persoonlijke autonomie.
Vrijheid is een van de meest waardevolle prestaties die uit alleen zijn voortkomt. Het stelt je in staat om dingen in vraag te stellen, te leren, af te leren en de dingen te doen die je je echt een goed gevoel geven.