De grote ‘hoogbegaafd huisonderwijs’ enquête 2024

(Uitzonderlijk) hoogbegaafden en huisonderwijs … hoe zit dat eigenlijk?

Uit een enquête die UHB Vlaanderen in 2020 uitvoerde onder haar groepsleden, bleek dat van de cohorte UHB leerlingen waarover de ouders uitgebreid gegevens invulden, er zo’n 11% in huisonderwijs zat of deeltijds huisonderwijs combineerde met hun schoolopleiding. Dit in schril contrast met de officiële cijfers van leerlingen in huisonderwijs die nog geen halve procent uitmaken van het totaal aantal leerplichtige leerlingen in Vlaanderen.

Officiële cijfers of onderzoek naar het aandeel van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafden binnen het aantal leerlingen in huisonderwijs in Vlaanderen, bestaan echter niet. Ouders die huisonderwijs aanvragen, hoeven namelijk nergens de reden voor hun aanvraag te registreren. En ook leerlingen die uit schools onderwijs vallen en noodgedwongen in huisonderwijs terecht komen, zijn nergens apart in de officiële cijfers over huisonderwijs terug te vinden. Loes Vandromme, Vlaams parlementslid voor CD&V betreurde tijdens de Onderwijscommissie in april ’23 dat er té weinig gegevens zijn over de profielen van leerlingen die huisonderwijs volgen en riep minister Weyts op om hier verder onderzoek naar te doen.

“Het kan ons meteen ook veel leren over de leemtes of pijnpunten in ons huidig onderwijssysteem.”
Loes Vandromme (CD&V)

Dit onderzoek vond nooit plaats. Op onze vraag waarom hier geen gegevens over bestaan, liet het Vlaamse agentschap voor onderwijsdiensten (Agodi) weten:

“Er zijn geen cijfers beschikbaar over het aantal hoogbegaafde kinderen en jongeren in huisonderwijs. Naast de vrijstelling voor de leerplicht hebben ouders de vrije keuze tussen een inschrijving in een school of het huisonderwijs. Door deze keuzevrijheid moeten zij geen verantwoording afleggen waarom er bijvoorbeeld voor huisonderwijs wordt gekozen. Er worden daardoor ook geen achtergrondkenmerken verder verzameld over de leerplichtige of het betrokken gezin. De gegevens die moeten worden verzameld, zijn decretaal vastgelegd in het decreet basisonderwijs en de codex secundair onderwijs. Leerlingenkenmerken en de motivering voor de keuze voor huisonderwijs, vallen daar niet onder.
AGODI beschikt daardoor niet over deze informatie.“

In Vlaanderen waren er tijdens het schooljaar 2022-23 welgeteld 1.218.992 leerplichtige kinderen. Hiervan zouden er 5.354 onder de noemer ‘huisonderwijs’ geteld zijn (individueel en collectief huisonderwijs samen). Dit geeft een cijfer van nog geen halve procent (0,44%) leerlingen in huisonderwijs.

Bronnen:

Wanneer we globale schattingen over de aanwezigheid van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen in onze samenleving toepassen op het totaal aantal leerplichtige leerlingen en het aantal leerlingen in huisonderwijs, komen we tot bijzondere cijfers. Zo zou een percentage van (gemiddeld) 2,5% op 30.475 hoogbegaafde leerlingen neerkomen en een percentage van 0,1% op 1.219 uitzonderlijk hoogbegaafden leerlingen. Passen we hier het Vlaams huisonderwijs-percentage van 0.44% op toe, dan geeft dit de volgende cijfers: zo’n 134 hoogbegaafden en slechts 5 uitzonderlijk hoogbegaafden zouden volgens deze redenering in huisonderwijs zijn.

Dat het aantal hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen in huisonderwijs in Vlaanderen ver boven dit cijfer moet zitten, lijkt bijna ontegensprekelijk. Onderzoek dringt zich dan ook op.

De Grote Enquête ‘hoogbegaafd en uitzonderlijk hoogbegaafd huisonderwijs’ 2024

Daarom neemt UHB Vlaanderen het heft zélf in handen en organiseren we een enquête om hoogbegaafd én uitzonderlijk hoogbegaafd huisonderwijs in Vlaanderen in kaart te brengen. Via deze enquête hopen we beter zicht te krijgen op het aantal (uitzonderlijk) hoogbegaafde kinderen in huisonderwijs. Tegelijkertijd zijn we ook zeer benieuwd naar de reden van huisonderwijs, de noden van deze leerlingen in huisonderwijs evenals hun welbevinden . En ook de impact die het huisonderwijs van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen op de ouders heeft, willen we zeker niet vergeten.

Tot wie richt deze enquête zich?

ouders van hoogbegaafde én uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en jongeren in huisonderwijs (leerplichtige kinderen tot en met 18 voor wie via Agodi officieel huisonderwijs aangevraagd en bekomen is)
ouders van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen die voordien voor korte of langere periode in huisonderwijs zaten en daarna terugkeerden naar een school of die in hun 1ste jaar hoger onderwijs zitten
ouders die momenteel nadenken of ooit nadachten over de overstap naar huisonderwijs voor (één van) hun hoogbegaafde of uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen, maar dit om praktische, financiële, sociale, … redenen (nog) niet deden of beslisten om het niet te doen
ouders van hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen die momenteel nog schoollopen maar tijdelijk of gedeeltelijk onderwijs thuis of in een buitenschools traject volgen, bijvoorbeeld via code P, een individueel leertraject of onder de vorm van ’tijdelijk onderwijs aan huis’ (TOAH )

Enkele praktische zaken over de enquête

De enquête richt tot ouders van zowel hoogbegaafde als uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen en jongeren die ingeschreven staan in het Vlaamse onderwijs of huisonderwijs.
De enquête wordt best ingevuld door de ouder die het huisonderwijs verzorgt of die het meest betrokken is bij het kind in kwestie.
Alle gegevens worden anoniem verwerkt. Data worden collectief verwerkt tot statistieken en individuele gegevens worden nooit gedeeld aan welke instantie dan ook. Lees hierover ook onze privacyverklaring.
De enquête gaat in diepte in op het onderwerp. Dit wil zeggen dat het enige tijd vraagt om ze te doorlopen en dat vele thema’s en misschien gevoeligere topics i.v.m. welbevinden van zowel kinderen als huisonderwijzers aan bod komen. Neem de tijd om de enquête in te vullen. Ingevulde gegevens blijven tijdens het proces bewaard. Het is dus perfect mogelijk om de enquête te onderbreken en op een ander moment verder aan te vullen, vooraleer ze te versturen.
De enquête omvat alle 4 de bovenstaande doelgroepen. Ouders die in verschillende situaties zitten (die bijvoorbeeld zowel kinderen in huisonderwijs hebben als kinderen die vanuit huisonderwijs terug naar school gingen) kunnen de verschillende secties achter elkaar invullen. Normaal gezien verwijst de enquête in dat geval automatisch door.
Hebt u vragen of hulp nodig voor of tijdens het invullen van de enquête? Contacteer ons via uhb@145plus.net of via onze facebook pagina.

Wat gebeurt er met de gegevens?

We hopen met de enquête aan te tonen dat veel méér dan geschat hoogbegaafde en uitzonderlijk hoogbegaafde leerlingen vandaag de dag nog altijd in huisonderwijs terecht komen en daardoor ook zeer specifieke noden hebben. Dit is iets wat we binnen (U)HB groepen vaak ervaren, maar waar tot nu toe geen onderbouwd onderzoek over bestaat. Het huidige onderwijsbeleid houdt hiermee maar weinig of geen rekening en het huisonderwijsbeleid is dan ook niet afgestemd op deze doelgroep van leerlingen. We merken dat leden van de Onderwijscommissie in het Vlaams parlement, die beslissen over de wetgeving op vlak van onderwijs en dus ook over huisonderwijs, meestal amper op de hoogte zijn van wat huisonderwijs in se inhoudt voor zowel leerling als ouder, laat staan dat ze de impact kennen van wat het betekent om huisonderwijs te geven aan een hoogbegaafd of uitzonderlijk hoogbegaafd kind. Evenmin kennen zij de de praktische problemen en de valkuilen waar ouders van deze bijzondere kinderen tegen aan lopen, zoals bijvoorbeeld met een kind met zwaar schooltrauma dat verplicht wordt om examens af te leggen in een examenschool of hoe het is om als alleenstaande ouder van een hoogbegaafd kind geconfronteerd te worden met schooluitval.

Daarom bezorgen we de resultaten van deze enquête zeker en vast aan de bevoegde onderwijsdiensten en politieke verantwoordelijken. Dit niet alleen in de hoop hierover gesprekken op gang te kunnen brengen, maar ook hopelijk aan verandering te kunnen bijdragen. Hoogbegaafd en uitzonderlijk hoogbegaafd huisonderwijs moet op de kaart gezet worden en mag zéker niet in het sociale en politieke verdomhoekje blijven hangen.

UHB Vlaanderen hoopt dan ook dat zo veel mogelijk ouders die (U)HB kinderen in huisonderwijs hebben of hadden, of die twijfelen over huisonderwijs, tijd willen nemen om deze enquête in te vullen.