Praktische gids huisonderwijs – Uitzonderlijk Hoogbegaafd Vlaanderen

“Homeschooling your gifted child makes sense for many reasons. Homeschooling allows you – parents or caregivers – to design a curriculum specifically tailored to your child’s strengths and interests.”
Lake House Mom

Overzicht

Huisonderwijs: voor wie?
Hoe organiseer je huisonderwijs?
Waar en wanneer legt je kind examens af?
Hoe wordt huisonderwijs gecontroleerd?
En wat met deeltijds huisonderwijs?
- Code P, hoe zit dat?
Nuttige linken en documenten

Huisonderwijs: voor wie?

In België is er voor kinderen van 5 tot 18 jaar leerplicht. Dat is echter geen schoolplicht. Huisonderwijs is dus een perfect legale optie voor een leerplichtig kind in Vlaanderen.

Hoe organiseer je huisonderwijs?

Huisonderwijs kan je op verschillende manieren organiseren:

Individueel huisonderwijs
Je geeft zelf les of doet een beroep op een privéleraar.
Collectief huisonderwijs
- Je laat je kinderen naar een privéschool gaan. Dat is een school die niet erkend, gefinancierd of gesubsidieerd wordt door de Vlaamse overheid, de Franse of de Duitstalige Gemeenschap.
- Of je organiseert met een aantal ouders samen huisonderwijs voor jullie kinderen.

Alvast enkele praktische gegevens op een rijtje

Je kind kan niet tegelijkertijd ingeschreven zijn in een erkende school en huisonderwijs volgen.
De Vlaamse overheid legt geen diplomavereisten op aan de lesgever, ook niet als je als ouder zelf lesgeeft aan je kind. In principe mag dus élke ouder les geven aan een kind in huisonderwijs.
Als je je kind huisonderwijs laat volgen, dan sta je als ouder zelf in voor de kosten. Je hebt geen recht op een schooltoelage.
Je mag de dag- en jaarindeling (vakanties, verlofdagen) zelf invullen. Er is geen enkele verplichting om de schoolse kalender te volgen.
Om in orde te zijn met de leerplicht, moet je een verklaring van huisonderwijs indienen.
Om een diploma of getuigschrift te behalen, legt je kind examens af bij de Examencommissie (secundair onderwijs).

Inhoudelijke eisen

Het huisonderwijs moet volgens de Vlaamse wetgeving beantwoorden aan volgende minimumeisen:

“Het onderwijs moet gericht zijn op de ontplooiing van de volledige persoonlijkheid en talenten van je kind en op de voorbereiding van je kind op een actief leven als volwassene.
Het onderwijs moet respect bijbrengen voor de grondrechten van de mens en voor de culturele waarden van je kind en van anderen.”
Onderwijs Vlaanderen

Op zich zijn dit vrij algemene termen, wat sommige beginnende huisonderwijzers al ’s in de haren doet krabben, want hoe zet je dit om in de dagelijkse praktijk? Naar uitzonderlijk hoogbegaafdheid toe geeft deze definitie echter net een extreem grote vrijheid in het bieden van de juiste uitdaging voor deze kinderen. Voor uitzonderlijk hoogbegaafde jongeren ligt die “ontplooiing van de volledige persoonlijkheid en talenten” namelijk op een heel ander niveau dan wat op scholen (meestal) wordt aangeboden. In huisonderwijs kan dus eindeloos, in (extreme) diepte én volgens eigen tempo ingegaan worden op de persoonlijke leernoden of leerhonger van het UHB kind in kwestie.

De overheid legt geen verplichte vakken, boeken of leerplannen vast voor huisonderwijs. Op Onderwijs.Vlaanderen.be vinden we:

“Om een diploma te behalen, is het nuttig om je op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen te baseren, die de koepels en netten vertalen in leerplannen. Je kan ervoor kiezen om een leerplan van een koepel of net te volgen. Het is ook belangrijk dat je je laat leiden door het beoordelingskader van de Onderwijsinspectie.”
Onderwijs Vlaanderen

Je mag (school)boeken of officiële methodes gebruiken, maar ook gebruik maken van online leermiddelen of zelfgemaakt materiaal. Naar inspectie toe is het belangrijk dat je kan aantonen dat je lesgeeft en dat je je kind alle kansen biedt om te kunnen slagen voor de examens.

Start van het huisonderwijs

Huisonderwijs start je bij het begin van het schooljaar.

Dat betekent dat leerlingen in de loop van het schooljaar niet kunnen overstappen van onderwijs op school naar huisonderwijs, tenzij in volgende gevallen:

Je domicilieert je kind in de loop van het schooljaar in het Vlaams Gewest of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Je kind vertrekt in de loop van het schooljaar naar het buitenland, maar blijft gedomicilieerd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of in het Vlaams Gewest.
Je kind is ingeschreven in een erkende Vlaamse school en je wil het in de loop van het schooljaar laten overstappen naar huisonderwijs. Breng het centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB) op de hoogte van je plannen. Dient het CLB binnen de 10 werkdagen geen gemotiveerd bezwaar in, dan kan je in de loop van het schooljaar starten met huisonderwijs.

Een verklaring van huisonderwijs indienen

Als je kiest voor huisonderwijs, dan moet je ten laatste op de 3de schooldag van het schooljaar een verklaring van huisonderwijs indienen bij het Agentschap voor Onderwijsdiensten.

Meld je kind digitaal aan voor huisonderwijs via het Loket Huisonderwijs. Of maak gebruik van het formulier Verklaring van huisonderwijs (docx, 3 p.) (902 kB): onderteken dit formulier en bezorg het per post of e-mail (gegevens beschikbaar bovenaan het formulier zelf).

Hoe vul je de ‘Verklaring van huisonderwijs’ in?

Neem een kijkje bij de verklarende uitleg van de Vereniging voor Huisonderwijzers Vlaanderen: Verklaring van huisonderwijs.

Waar en wanneer legt je kind examens af?

Kies je voor huisonderwijs, dan moeten je kinderen op vaste tijdstippen deelnemen aan de examens van de examencommissies voor het basisonderwijs en voor het secundair onderwijs en dit volgens het onderwijsdecreet, artikel 26bis.

Meer informatie hierover:

Hoe wordt huisonderwijs gecontroleerd?

Het is de Onderwijsinspectie die controleert of het (individuele of collectieve) huisonderwijs voldoet aan de minimumeisen. Ouders die huisonderwijs organiseren voor hun kinderen zijn verplicht zijn om mee te werken aan deze controles.

Het is uiteraard van belang te weten wat er precies wordt verwacht van een huisonderwijzer, vermits een negatieve inspectie het einde van het huisonderwijs kan betekenen. Na één negatieve controle, krijg je een herkansing. Wanneer de tweede maal de Onderwijsinspectie opnieuw een negatief rapport geeft, dan moet je je kind inschrijven in een erkende school.

De onderwijsinspectie baseert zich op het beoordelingskader voor controle op huisonderwijs om de situatie van het kind te beoordelen:

Controle op het huisonderwijs – beoordelingskader (pdf, 2 p.) (155 kB)

Wil je meer weten over de inspectie van huisonderwijs? Lees op de website van het VHOV wat de inspectie precies van jou verlangt.

En wat met deeltijds huisonderwijs?

Deeltijds onderwijs vanuit “huisonderwijs-standpunt” is al enkele jaren niet meer mogelijk. Op de website van Onderwijs Vlaanderen staat:

“Je kind kan niet tegelijkertijd ingeschreven zijn in een erkende school en huisonderwijs volgen.”

Huisonderwijs is wél te combineren met een deeltijds vrije leerling systeem. In dat geval valt de leerling onder een officieel huisonderwijs statuut, maar volgt hij één of meerdere vakken als vrije leerling op een school. Scholen hebben de autonomie om een kind toe te staan les te volgen in onderling overleg tussen school en ouders. Het kind heeft hierop echter geen automatisch recht: de school heeft dan ook geen enkele wettelijke verplichting om dit toe te staan.

In tegenstelling tot regelmatige leerlingen, hebben vrije leerlingen geen recht op een officieel bekrachtigd studiebewijs, getuigschrift of diploma.

Code P, hoe zit dat?

Een kind dat officieel is ingeschreven in een school kan – mits toestemming van de schooldirectie – via een code P of een persoonlijk traject voor hoogbegaafden, toestemming krijgen om een deel van de lessen op school niet te volgen. In de plaats daarvan kan het kind dan bijvoorbeeld thuis onderwijs krijgen of eventueel via een andere regeling (privéles, buitenschools traject, …).
Dit is géén officieel huisonderwijs! En ook hierop heeft het kind geen automatisch recht, het gebeurt in overeenstemming en mits goedkeuring van de school. Men spreekt hier dan ook niet over huisonderwijs, maar over ’tijdelijk onderwijs thuis’ of ‘deeltijds onderwijs thuis’.