Uitzonderlijk Hoogbegaafd Vlaanderen

Vroege kindertijd

Highly gifted babies grow to adulthood with unique abilities, experiences, and perspectives, the foundations of which were part of their developmental trajectory from the earliest moments of life.
Kathi Kearney

Een uitzonderlijk hoogbegaafd kind wordt als uitzonderlijk hoogbegaafd geboren. Deze begaafdheid kan zich naargelang de leeftijd ontwikkelen, maar is vaak al op zeer jonge leeftijd zichtbaar. Tekenen van UHB kunnen al vroeg in de kindertijd opgemerkt worden, zelfs al in de babyperiode. 

Deze kenmerken zijn niet altijd allemaal aanwezig. Vaak zijn er maar enkele kenmerken zichtbaar of worden ze pas duidelijk bij het ouder worden. Onderstaande lijst van kenmerken mag dan ook zeker niet beschouwd worden als checklist waarbij alle hokjes moeten aangevinkt worden. Net als andere kinderen komen UHB kinderen met hun eigen karakter en is er binnen de categorie UHB nog heel veel onderscheid te vinden. Geen twee kinderen zijn hetzelfde.

Algemene kenmerken

Tekenen die kunnen aangeven dat uw baby/peuter/kleuter uitzonderlijk hoogbegaafd is:

Als baby extreem alert

Een uitzonderlijk hoogbegaafde baby lijkt al vroeg oogcontact te maken met de persoon die hem vasthoudt of tegen hem spreekt. Bij UHB baby’s is dit vaak al merkbaar niet lang na de geboorte. De baby reageert al snel op geluiden of bewegingen en is in staat z’n hoofdje in die richting te draaien of zelfs volledig op te heffen.

Deze alertheid wordt door de omgeving vaak opgemerkt of als bijzonder gevonden. Het is vaak één van de eerste zaken die door kinderartsen of medewerkers van Kind & Gezin worden opgemerkt, maar door hen niet altijd in verband wordt gebracht met intelligentie.

Bereiken mijlpalen eerder dan leeftijdsgenootjes

Sommige UHB baby’s en peuters lijken de mijlpalen in hun leven op een véél vroegere leeftijd dan leeftijdsgenootjes te behalen. Het lijkt wel alsof de nieuwsbrieven voor jonge ouders élke keer véél te laat in je brievenbus terecht komen. Lijstjes met kenmerken van baby’s lijken vaak al lang achterhaald op het moment dat je ze onder ogen krijgt.

Zo gaan UHB baby’s vaak al voor de leeftijd van 5 maanden rechtop zitten. Ze maken al wuivende gebaren of grijpen al naar dingen lang voor hun leeftijdsgenootjes. UHB baby’s die lopen nog voor ze een jaar zijn, zijn geen uitzondering. Sommige UHB baby’s ontwikkelen op verbaal vlak dan weer heel erg snel. Ze spreken hun eerste woordjes wanneer ze  nog geen 5 maanden oud zijn of spreken volzinnen tegen de tijd dat ze een jaar zijn.

Minder slaap nodig

Sommige hoogbegaafde baby’s lijken een veel hoger energieniveau te hebben in vergelijking met kinderen van hun leeftijd. Ze lijken veel minder slaap nodig te hebben en ondervinden daar niet echt problemen door. Sommige UHB baby’tjes slapen overdag amper of doen telkens maar hele korte dutjes.

Andere UHB baby’s of peuters ondervinden dan weer makkelijk problemen om in slaap te vallen of te ontspannen. Omdat hun brein overdag actiever is dan bij leeftijdsgenootjes, hebben ze meer tijd nodig om te ontspannen en hun brein ‘uit te schakelen’. 

Uitzonderlijke communicatie- en taalvaardigheden

Een UHB baby maakt vaak al op zeer jonge leeftijd contact en maakt hierbij gebruik van bijzondere communicatiemogelijkheden. Zo kan hij bijvoorbeeld snel leren wijzen om dingen aan te duiden of te krijgen wat hij wil, gebruikt hij verschillende soorten geluiden of gebaren om met mama of papa te ‘converseren’ en begint hij vaak al met enkele maanden te vocaliseren. UHB baby’s uiten hun eerste woordjes dikwijls veel vroeger dan 6 maanden om kort daarna over te gaan in de vorming van woorden. Als uw baby tijdens het verhaaltjes voorlezen al snel interesse toont in woorden, bepaalde tekeningen kan aanduiden of zelfs met gebaren kan aangeven dat de bladzijde moet omgeslagen worden, zijn dit vroege tekenen van een zeer begaafde baby. 

Emotioneel krachtige persoonlijkheid

Uitzonderlijk begaafde baby’s zijn vaak al heel vroeg emotioneel intens. Ze ervaren al op heel jonge leeftijd sterke emoties, zowel positieve als negatieve en geven extreem snel blijk van een complex en ‘matuur’ denken.

Uitzonderlijk begaafde baby’s maken vaak ook snel intens contact met mensen of huisdieren. Sommige UHB baby’s hebben extreem veel aandacht nodig en willen voortdurend geëntertaind worden. Andere geven net heel duidelijk aan dat ze veel rust of stilte willen. Hun karakter en hun voorkeuren lijken al heel vroeg naar boven te komen.

Een UHB baby kan al intense gevoelens tonen. Zo kan hij langer of uitbundiger wenen of krijsen wanneer hij honger heeft, zich alleen voelt, overprikkeld is door drukte, geluid of beweging of zich verveelt. Een UHB baby kan zelfs al gevoelens van frustratie ervaren. Bijvoorbeeld wanneer hij op zeer jonge leeftijd wil recht zitten, maar dit hem fysiek nog niet lukt. Of wanneer hij als “plat baby’tje” in z’n wandelwagen niet voldoende kan zien van de omgeving.

Ouders van deze UHB baby’s ervaren dat hun kind al blijk geeft van bepaalde emoties, op een veel jongere leeftijd dan de meeste baby’s.

Extreme focus

Bij uitzonderlijk hoogbegaafde baby’s zien we dat ze zich al van (heel) jongs af al langere tijd kunnen concentreren, soms al voor ze de zes maanden bereiken. Al voor hun 8 maanden leren ze vaak al vormen en kleuren bij elkaar passen. Ze wijzen op die leeftijd al naar afbeeldingen of proberen zelfs mee pagina’s om te slaan terwijl je ze uit boeken voorleest.

Een zeer jonge UHB peuter kan zich vaak al uren bezig houden met leesboekjes of speelgoed. Sommigen kunnen al zeer geconcentreerd een kleurprent inkleuren en weigeren op te geven voor ze echt “af” is. Anderen spelen op 2-jarige leeftijd al gezelschapsspelen in volwassen formaat of zetten hun eerste stappen in het schaken. Een 3-jarige die de complete versie van Carcassonne meespeelt met veel oudere kinderen en volwassenen, is écht geen uitzondering …

Zeer nieuwsgierig

Als je peuter alles om zich heen wil verkennen en dagelijks honderden vragen stelt die allesbehalve alledaags zijn, is er een kans dat je een uitzonderlijk hoogbegaafd kind hebt. Uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen willen al vroeg alles weten, zoeken verbanden, willen zien hoe dingen in elkaar zitten en geven blijk van een niet te stillen nieuwsgierigheid. Ze vragen niet alleen naar gedetailleerde antwoorden maar zien tegelijkertijd ook graag bewijzen. Hun vragen lijken soms niet te stoppen. Ze slorpen de antwoorden als het ware naar binnen en nog voor het ene antwoord verwerkt lijkt, is de volgende vraag al daar. Vragen over leven en dood zijn op peuterleeftijd geen uitzondering. Sommige UHB kleuters lijken wel kleine filosofen of wetenschappers in spé …

Vlijmscherp geheugen

UHB peuters geven als vrij snel blijk van een vlijmscherp geheugen. Deze kinderen onthouden zonder problemen eerder bezochte plaatsen, namen van mensen en zelfs specifieke locaties van dingen in huis. Al vroeg weet de UHB peuter dat de slaapkamer is waar men slaapt en dat de keuken dient voor de maaltijden. Hij kan zich jaren later nog zonder moeite herinneren welke schoentjes hij droeg op welke gelegenheid of welk cadeau mama van papa kreeg voor kerstmis 3 jaar geleden.

De UHB peuter/kleuter lijkt alles in z’n geheugen op te slaan, tot in de details. Hij leert vlot gedichtjes of zelfs ganse strips en kinderboekjes van buiten en verslaat al op zeer jonge leeftijd volwassenen moeiteloos met memory spelletjes …

Levendige verbeelding

Ook het verbeeldingstalent ontwikkelt zich al vrij snel bij UHB peuters. Hij kan al vroeg verhalen of situaties verzinnen of speelt met (een uitgebreide kring aan) denkbeeldige vriendjes. Het verzinnen van situaties die extreem ingewikkeld lijken voor z’n leeftijd, zijn heel typisch voor het jonge UHB kind. Hij kan zich makkelijk verliezen in “wat als … dan …” scenario’s die hij moeiteloos weet aan te passen aan elke situatie.

Koppigheid

Koppigheid kan worden gezien als een teken van vastberadenheid. Een koppig kind zal proberen te onderhandelen om te krijgen wat hij wil of om bepaalde situaties te ontlopen. Een lange uitleg om een snoepje te krijgen, een ingewikkelde onderhandeling om het naar bed gaan uit te stellen, een afleidingsmanoeuvre om een bepaalde groente niet te moeten eten, horen allemaal al zeer vroeg bij het gamma van de UHB peuter.

Probleemoplosser

Verwacht niet dat uw UHB kind het makkelijk opgeeft. Hij zal nieuwere en waarschijnlijk betere manieren vinden om problemen op te lossen waarmee hij regelmatig wordt geconfronteerd, vaak zelfs zeer ingewikkelde of ongebruikelijke oplossingen. 

UHB peuters bedenken oplossingen voor problemen op veel vroegere leeftijd dan hun leeftijdsgenoten en ze zullen fantasierijke manieren gebruiken om de oorzaak te doorgronden van de problemen waarmee ze in hun eigen kleine wereld worden geconfronteerd. Ze zijn creatief en in staat om al op zeer jonge leeftijd abstract en out-of-the-box te denken.

Graag alleen zijn

Hoewel dit aspect zeker niet voor alle UHB kinderen geldt, is het toch iets dat vaak opvalt bij uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen. Ze zijn vaak zeer tevreden in hun eigen gezelschap en houden ervan – zelfs al op heel jonge leeftijd – alleen te spelen, te kleuren of te puzzelen. Ze vermaken zich zonder al te veel gedoe op zichzelf. Een UHB peuter die op een familiefeestje ter ere van zijn verjaardag alleen in een hoekje zit te puzzelen, is voor vele ouders een gekend scenario.

Jonge UHB kinderen geven vaak de voorkeur aan één of twee vriendjes en voelen zich meer op hun gemak in een kleine groep.

Andere jonge UHB kinderen zoeken net heel vroeg het gezelschap op van oudere kinderen.  

Opmerking

Zoals in de intro gesteld, is bovenstaand lijstje niet toepasselijk op élke UHB baby, peuter of kleuter. Heel wat UHB kinderen dragen maar een beperkt aantal van bovenstaande kenmerken mee. Het is niet omdat jouw peuter zichzelf niet leerde lezen voor hij naar school gaat, dat hij niet uitzonderlijk hoogbegaafd kan zijn. Sommige UHB kinderen leren net als hun leeftijdsgenootjes lezen in een 1ste leerjaar. Bovendien kunnen kinderen die zich al op heel jonge leeftijd leerden aanpassen aan de verwachtingen van volwassenen (bij de onthaalmoeder, kinderopvang of tijdens hun eerste dagen op school), deze kenmerken net gaan verstoppen en zich gaan gedragen alsof ze bepaalde zaken nog lang niet verworven hebben. Sommige jonge UHB kinderen leerden zichzelf lezen, zonder dat hun omgeving – de ouders incluis – dit beseft. De omgeving waarin het kind zich bevindt, is vaak mee bepalend voor het gedrag dat UHB kinderen vertonen. Het is daarom belangrijk dat deze kinderen, zeker op school, gezien en erkend worden in hun ‘anders’ zijn.

Toch zijn er meestal wel énkele kenmerken die opvallen bij dit bepaalde kind. Sommige UHB peuters leren bijvoorbeeld pas laat praten, maar spreken dan op extreem korte tijd in perfecte volzinnen. Andere UHB kinderen hebben op fysiek vlak wat ‘achterstand’ maar ontwikkelen zich op verbaal vlak dan weer veel sneller. Afhankelijk van het karakter of het temperament van het kind, kunnen kenmerken sneller of net wat trager naar boven komen …

Herkent u uw kind in deze kenmerken?
Wil u graag ervaringen uitwisselen met andere ouders van UHB kinderen?
Word dan lid van onze Facebook groep.