Uitzonderlijk Hoogbegaafd Vlaanderen

Basisonderwijs

Overzicht

Waar en wanneer legt je kind examens basisonderwijs af?

Een kind in huisonderwijs is verplicht om in te schrijven, deel te nemen én te slagen voor examens basisschool en eerste graad secundair en dit volgens het onderwijsdecreet, artikel 26bis.

Getuigschrift basisonderwijs behalen

Een kind dat je verplicht moet inschrijven bij de Examencommissie basisonderwijs, moet ten laatste in het schooljaar waarin het vóór 1 januari 13 jaar wordt, het getuigschrift basisonderwijs behalen.

  • Voorbeeld 1: je kind wordt 13 in 2022 en moet het getuigschrift behaald hebben in juni 2023.
  • Voorbeeld 2: Je kind wordt 13 in 2023 en moet het getuigschrift behaald hebben in juni 2024.

Als je kind het getuigschrift vóór die tijd niet haalt, dan moet je het inschrijven in een door de overheid erkende school.

De examens basisonderwijs worden georganiseerd via officiële examenscholen. Dit zijn lagere scholen die hun examens open stellen voor kinderen onder huisonderwijsstatuut of die om en andere reden vervroegd examen basisonderwijs willen afleggen. Deze examens zijn gratis.

Basisonderwijs kinderen in huisonderwijs leggen dus geen jaarlijkse examens of testen af. Enkel aan het einde van hun basisonderwijs-periode nemen ze via de Examenscholen deel aan het eindexamen, waarmee ze hun getuigschrift basisonderwijs behalen. Dit examen kan ook vroeger afgelegd worden wanneer het kind daarvoor klaar is. Sinds het schooljaar 2022-23 geldt er niet langer een minimumleeftijd voor het uitreiken van een getuigschrift basisonderwijs. 

Optie: de Examencommissie secundair onderwijs

In huisonderwijs ben je niet verplicht het schema van kinderen op school te volgen. Dit wil dus zeggen dat je UHB kind in principe al op jonge leeftijd kan deelnemen aan een examen van 1ste, 2de of zelfs 3de graad secundair onderwijs via de Examencommissie. Dit kan ook zonder getuigschrift basisonderwijs.

Let wel:
  • Maximumleeftijden voor het behalen van een getuigschrift basisonderwijs moeten wel gerespecteerd worden (zie hierboven).
  • De Examencommissie is niet afgestemd op (zeer) jonge kinderen. De examens die afgelegd worden, zijn inhoudelijk én qua vorm afgestemd op de beoogde leeftijdscategorie van de af te leggen graad. Zo kan een jong UHB kind wel ’s in de problemen komen bij een mondeling examen waarin het bijvoorbeeld in het Engels of Frans moet praten over een topic dat nog niet binnen zijn jonge leefwereld valt. Examinatoren bij de Examencommissie kunnen ook al ’s vreemd opkijken wanneer een jong kind in een hogere graad examens komt afleggen.
  • De Onderwijsinspectie ziet graag dat een beslissing om het kind (extreem) te versnellen binnen huisonderwijs gefundeerd en onderbouwd wordt. Het is dus belangrijk dit naar een eventuele inspectie te kaderen via eventuele studies én de persoonlijke noden van het kind in kwestie. Hou er ook rekening mee dat niet alle onderwijsinspecteurs op de hoogte zijn van de kenmerken en/of noden van een UHB kind.

Voor meer info over de examens in het secundair onderwijs, neem een kijkje bij:

Wat zijn de voordelen van huisonderwijs?

  • vrij curriculum mogelijk
  • (vak)versnelling makkelijk toepasbaar
  • examens basisonderwijs kunnen vroeger afgelegd worden
  • curriculum kan uitgebreid worden met leerstof middelbaar
  • geen verplichte examens tijdens de verschillende ‘schooljaren’
  • maximum aan flexibiliteit

Vrij curriculum mogelijk

Een eigen curriculum volgen binnen een huisonderwijstraject is veel makkelijker dan binnen een schools kader. Zolang aan de vereisten van huisonderwijs is voldaan (inhoudelijk eisen en maximumleeftijden behalen van getuigschriften), kan gekozen worden om het kind op z’n eigen inherente tempo en volgens z’n eigen interesses of talenten te laten leren. Ook ‘unschooling‘ is in principe mogelijk, zéker wanneer hierdoor het kind hierdoor net cognitief tot bloei komt en grote vorderingen maakt. Hoewel ‘unschooling’ niet echt populair is in de ogen van een Onderwijsinspectie, biedt het toch tal van voordelen voor een UHB kind. Naar een eventuele inspectie toe zal het concept ‘unschooling’ wel degelijk goed onderbouwd moeten worden zodat aan alle vereisten van de inspectie is voldaan (tonen van vooruitgang van het kind, voldoen aan persoonlijk (leer)noden, behalen van examens …).

(Vak)versnelling makkelijk toepasbaar

Binnen een huisonderwijstraject kan heel makkelijk gekozen worden voor (vak)versnelling. Wanneer het kind uitblinkt of een heel grote interesse heeft in bijvoorbeeld talen, wetenschappen of wiskunde, kan makkelijk ingezet worden op een eigen aangepast parcours. Het kind kan zo snel gaan als het zelf wil, kan of nodig heeft. Ook wanneer het algemene leer- en verwerktempo van het UHB kind veel hoger ligt, is dit makkelijk te integreren in het huisonderwijs door op alle vlakken te versnellen. En ook wanneer de interesses van het kind net op gebieden buiten de schoolse vakken liggen, kan hier makkelijk op ingespeeld worden door extra uitdaging of aanbod op maat van het kind (via online learning, cursussen, tutoring, privé-les, …) in het huisonderwijs op te nemen.

Examens basisonderwijs kunnen vroeger afgelegd worden

Hoewel dit sinds het schooljaar 2022-23 ook binnen het schoolse kader mogelijk is, is het toewerken naar een vervroegd examen basisonderwijs makkelijkst via een huisonderwijstraject. Vermits er geen vastgelegd schools curriculum te volgen is per jaar, kan het UHB kind versneld door de leerstof gaan. Er kan gekozen worden voor een vervroegd examen basisonderwijs of voor een combinatie met vak-examens via de Examencommissie middelbaar onderwijs.

Curriculum kan uitgebreid worden met leerstof middelbaar

Er staat geen minimumleeftijd op het afleggen van examens via de Examencommissie. Ook jonge kinderen kunnen dus terecht op de Examencommissie. En hoewel de Examencommissie niet echt afgestemd is op jonge kinderen en dus zeker niet geschikt voor élk kind, kan het wel degelijk, mits de juiste begeleiding, een oplossing zijn voor sommige UHB kinderen.

Geen verplichte examens tijdens de verschillende ‘schooljaren’

Het feit dat tijdens de basisonderwijs periode geen examens of toetsen moeten afgelegd worden (enkel aan het einde van het basisonderwijs voor het behalen van het getuigschrift basisonderwijs) kan ruimte scheppen voor een aangepast parcours van het UHB kind. Er hoeft geen rekening gehouden te worden met tussentijdse doelstellingen en het kind kan op z’n eigen (versnelde of asynchrone) tempo leren. Ook kan men inspelen op interesses of talenten van het kind door aangepaste leerstof of extra uitdaging te bieden.

Maximum aan flexibiliteit

Niet alleen geven bovenstaande factoren een enorme keuze om flexibel door leerstof en leerjaren te gaan, hoogbegaafd huisonderwijs biedt bovendien ook ruimte voor zelfbeschikking van het kind. Deze zelfbeschikking kan er voor zorgen dat er een diepere verbinding komt tussen het kind en z’n (intrinsieke) motivatie. Flexibiliteit op vlak van leren schept vrijheid waardoor er zich een volledige nieuwe vorm van ‘natuurlijk leren’ kan ontwikkelen. Een natuurlijk leren dat de basis kan vormen voor levenslang leren.

Waar vind je materialen?

Schoolboeken en onderwijsmethodes

Platforms en online materiaal